“Tứ cực sơn hà” – Việt Nam một dải đất linh thiêng

“Tứ cực sơn hà” – Việt Nam, một dải đất linh thiêng

Trên bản đồ, dải đất liền Việt Nam mang hình chữ S, kéo dài 1.650km theo hướng Bắc – Nam, phần rộng nhất trên đất liền khoảng 500km và nơi hẹp nhất gần 50km. Sự phức tạp của hình thể này tạo ra một câu chuyện thú vị, đâu là những cực Bắc, Nam, Đông, Tây của đất liền Việt Nam? Hành trình chinh phục “tứ cực” của đất nước từ lâu đã là một niềm cảm hứng hòa trộn giữa nhu cầu khám phá di sản địa lý – lịch sử của cha ông với tình yêu thiên nhiên dành cho xứ sở. 

“Rướm mình đi từ cõi rừng cao, Dắt dìu nhau vào đến Cà Mau”. Bài hát nổi tiếng Tình Ca của nhạc sĩ Phạm Duy đã gói lại hành trình bàn chân người Việt trên dải đất kéo dài từ miền núi phía Bắc đến tận cực Nam đất nước. Dường như mỗi cực hay dấu móc xa nhất về bốn phương vị chứa một cảm quan về không gian sống của con người được định vị bằng ý niệm văn hóa.

Chính những ý niệm này thôi thúc sự khám phá của du khách, bên cạnh vẻ đẹp của bản thân những điểm cực. Trên hành trình khám phá “tứ cực Việt Nam”, hành trang của người đi không chỉ là những con số, thiết bị định vị, mà còn là những cảm xúc đã có từ vốn văn hóa như những bài thơ, câu hát đã thuộc.

Nơi con sông Nho Quế chảy vào đất Việt

Khu vực vùng núi xa nhất về phía Bắc Việt Nam được gọi là mái nhà của Đông Dương, nơi núi non trùng điệp, trải dài từ dãy Hoàng Liên Sơn qua Hà Giang, tạo thành đỉnh chóp nón của phần lãnh thổ phía Bắc. Cực Bắc nằm ở đây, bên dưới chí tuyến Bắc, chính là nơi sông Nho Quế chảy vào đất Việt, được đánh dấu bằng cột mốc số 428 thuộc bản Séo Lùng (Lũng Cú, Đồng Văn, Hà Giang).

Tuy nhiên, du khách thông thường chỉ tiếp cận được địa điểm mang tính biểu tượng cách đó chừng 4 cây số – cột cờ Lũng Cú trên ngọn núi Rồng cao 1.470m so với mực nước biển. Cột cờ Lũng Cú là một kiến trúc tháp tròn, phần đế tạo hình bát giác, cao khoảng 33,15m, trên nóc là lá cờ rộng 54m vuông tượng trưng cho con số 54 dân tộc Việt Nam.

Cột cờ Lũng Cú đã trở thành điểm nhấn du lịch vùng biên viễn phía Bắc, khi khung cảnh thiên nhiên quyến rũ, kết hợp với những địa danh mang dấu ấn văn hóa khác biệt như cao nguyên đá Đồng Văn, những cánh đồng hoa tam giác mạch trên đường lên Cổng Trời và núi Đôi Quản Bạ, dinh vua Mèo hay Mã Pí Lèng dọc sông Nho Quế… Tất cả những khung cảnh này đã đưa Hà Giang, nơi cực Bắc đất nước, trở thành vùng du lịch hấp dẫn bậc nhất Việt Nam.

Qua miền Tây Bắc núi ngút ngàn trùng xa

Cùng ở vào địa hình núi non hiểm trở của đất nước là cực Tây. A Pa Chải – cực Tây được xác định bằng cột mốc số 0 nơi đã ba biên giới ba nước Việt Nam, Trung Quốc, Lào. Du khách sẽ phải trải qua một hành trình 200km đường núi từ thành phố Điện Biên lên huyện lỵ Mường Nhé và sau đó đi tiếp 60km tới đồn biên phòng A Pa Chải. Từ đây lên cột mốc ngã ba biên giới là 11km, đó cũng chính là con đường thưởng thức cảnh trí nơi biên cương, nơi mà mùa nào cúng hấp dẫn với hoa đào mùa xuân, hoa ban tháng Ba, lúa chín vàng mùa thu và đôi khi có cả băng giá mùa đông.

Hành trình khám phá cực Tây hoàn thiện một lộ trình thăm lại chiến trường Điện Biên Phủ lừng danh năm xưa cùng những bản làng dân tộc Thái, H’Mông, Dao…, để cảm nhận sự phong phú bản sắc còn được giữ nơi xa xôi nhất đất nước.

Mặt trời đội biển nhô màu mới

Cực Đông của đất liền từng là cuộc phân định giữa một vài mũi đất nhô ra biển Đông thuộc miền Trung, trong đó mũi Đôi (Vạn Ninh, Khánh Hòa) đã được xác định là nơi đón ánh bình minh sớm nhất Việt Nam, nghĩa là mỏm tận cùng phía Đông, trong khi đó mũi Điện (Đông Hòa, Phú Yên) cách đó về phía Bắc chừng 50km cũng từng được xem như cực Đông.

Nơi đây nằm ở phần bụng cong của chữ S, cũng đồng thời là vùng ó những bãi biển đẹp nhất đất nước và hơn thế, của thế giới. Mũi Đôi nằm trên bán đảo Hòn Gốm, nơi nhìn ra mặt biển, trong khi đó mũi Điện có ngọn hải đăng Đại Lãnh nổi tiếng, lại gần đèo Cả và vũng Rô, làm nên cảnh tượng ngoạn mục trên con đường xuyên Việt chạy sát bờ biển.

Nơi cùng thấy mặt trời mọc và lặn

Trong khi ba cực Bắc, Tây, Đông đến gần đây mới trở nên quen thuộc trong truyền thông thì cực Nam – mũi Cà Mau – đã trở thành biểu tượng của bước chân khai phá lãnh thổ của người Việt. Thậm chí trong vốn văn hóa về địa danh người Việt, chỉ riêng Cà Mau được gọi là đất Mũi. Đồng thời, đây cũng được gọi là một mũi đất không đứng yên vì mũi Cà Mau có sự xê dịch, bởi lẻ phù sa hàng ngàn năm của hệ thống sông Mê Kong vẫn tiếp tục bồi đắp cùng sức người trồng cây lấn biển tạo ra vùng đất mới. Thực tế địa hình thay đổi nên đã có nhiều ý kiến về điểm cực Nam nhưng dù thế nào, đất Mũi vẫn đóng vài trò là biểu tượng cực Nam thiêng liêng.

Công cuộc vĩ đại “mỗi hạt phù sa lấn biển thêm rừng” (lời bài hát Về Đất Mũi – Hoàng Hiệp) bắt đầu từ vài thế kể qua, khi mà người Việt đã đúc kết những kinh nghiệm như trồng cây giữ phù sa, “mắm trước đước sau”, để rồi qua nhiều niên kỷ, những bãi bồi rán chắc lại thành đồng ruộng, thành đầm nuôi tôm. Cà Mau giờ đây nổi tiếng về nguồn lợi thủy sản và những sản phẩm công nghiệp, song không nơi nào trên đất liền Việt Nam có được vị thế nhìn ra biển Đông lẫn biển Tây (tức Vịnh Thái Lan) như mũi đất này. Điều đó cũng có nghĩa là du khách đứng ở mũi Cà Mau có thể nhìn thấy mặt trời mọc và lặn. Thiên nhiên và con người đã chứng tỏ sự cộng sinh kỳ diệu trên mảnh đất cực Nam này.

Tứ cực Việt Nam chính là một bằng chứng cho thấy sự đa dạng của cảnh sắc đất nước, khi có đủ rừng, biển, núi, sông, ghềnh đá và bãi phù sa trong đó. Chúng tựa như bộ tứ bình phong cảnh hoàn hảo, kể lại thật cô đọng về dải đất này, mỗi bức góp vào một câu chuyện về lịch sử hình thành đất nước.

Theo : Trương Quý